Aby pozostała nie tylko nazwa

Trwająca przebudowa rynku nie jest pierwsza. Na początku ub. stulecia zakrywano tu sadzawkę, w okresie międzywojennym układano bruk z kamieni polnych i wyburzano "austerę", po wojnie likwidowano studnie publiczne i układano instalacje wodno-kanalizacyjne. I za każdym razem korzystano z innych założeń, starając się przystosować zarówno do posiadanych środków, jak również do aktualnych tendencji i technicznych możliwości realizacji.

Rozmawiałem kiedyś na ten temat z inż. architektem Witoldem Niewiadomskim. Według niego powinno się tu utrzymać kształt rynku i przyległych uliczek, niski i zwarty charakter zabudowy, drobny handel i usługi. Tak twierdził choć zdawał sobie sprawę, że nie zawsze będzie to możliwe.

Jego zdanie w znacznym stopniu podzielał inżynier-architekt, Marcin Bednarczyk, absolwent wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Sprezentował mi on kiedyś kopię swej pracy dyplomowej, pisanej w końcu ub. stulecia, a zatytułowanej "Rewaloryzacja Wierzbnika - Starego Miasta w Starachowicach".

Praca ta, obejmująca kilkadziesiąt stron druku i wiele precyzyjnie wykonanych rysunków, dotyczy centrum tej najstarszej części naszego miasta. Dotyczy zwłaszcza rynku i składa się z dwóch części: analitycznej i projektowej. Wnioski w części drugiej poprzedzone są analizą dotyczącą m.in. wcześniejszych uwarunkowań rozwoju miasteczka, struktury zabudowy i powiązań funkcjonalnych.

Stwierdził on na wstępie, że w Polsce jest wiele miast, które nie są perłami myśli urbanistycznej i architektonicznej, nie posiadają zbyt wielu zabytków, w wielu wypadkach pozostają zaniedbane, ale mają cechy historycznie ukształtowanego ośrodka.

A oto niektóre z jego propozycji, zawartych w części projektowej:

- Wykorzystać historyczny ciąg komunikacyjny - Piłsudskiego - Niska - Rynek - Iłżecka na pasaż handlowo-usługowy. Postawić na rynku, w miejscu dawnej austerii górniczej, obiekt handlowo-usługowy i odtworzyć wschodnią pierzeję tego placu. Wznieść obiekt handlowo-usługowo-mieszkalny w rejonie ulic Piłsudskiego i Dworcowej. Rozbudować Liceum Ekonomiczne (tzn. dawną szkołę podstawową) m.in. przez urządzenie tu obiektów sportowych z halą gimnastyczną. Utworzyć co najmniej dwa ośrodki kultury. W zabudowie nowej, wschodniej pierzei rynku zlokalizować usługi o charakterze ogólnomiejskim i reprezentacyjnym, np. Urząd Stanu Cywilnego i Dom Kultury. W kamienicy przy Rynku 12 (po Laskowskich), jak to kiedyś planowano, zorganizować bibliotekę publiczną. Na terenie parku-ogrodu przy kościele zbudować mały amfiteatr. Doprowadzić do powstania drugiej jezdni wiaduktu.

Stwierdził, że miejscem działań kulturalnych i integracji społeczności lokalnej powinien być przede wszystkim odrestaurowany rynek. Obiekty kultury komercyjnej winno się przewidzieć m.in. w kinie, które może być mniejsze od dawnego. Studyjne. Tereny zielone należy połączyć systemem ścieżek i tras rowerowych.

Miejsca rekreacji to, jego zdaniem, przede wszystkim tereny szkolne.

Gdy kilkanaście lat temu inż. M. Bednarczyk pisał swą pracę dyplomową, rynek w Wierzbniku nie wyglądał już tak, jak przed wojną. Nie było już stojącej na nim "austerii", bruku, studni publicznych na korbę, targów, wieców, a także ruder wyburzonych w dekadzie lat 60. I nie zamierzał sugerować, aby to wszystko przywrócić w dawnym kształcie. Ale jako student i lokalny patriota chciał, aby przynajmniej niektóre realia i fakty historyczne zostały w odnowionej i przystosowanej do współczesności postaci zachowane.

Oczywiście nie był on w stanie wówczas wszystkiego przewidzieć, np. tego, że wielkopowierzchniowe i wielofunkcyjne pawilony, postawione w pobliżu, zdominują handel i usługi również w tej części miasta.

 

Aleksander Pawelec