O pewnej tęsknocie w Starachowicach

Uliczki najstarszej części miasta wypełniały się nawoływaniami. Z balkonów starych kamienic obserwowały go czujne oczy, a domy z popękanymi, odrapanymi fasadami i plamami wilgoci stały ściśnięte jeden przy drugim niczym niechętny mu tłum. Mężczyzna odetchnął głęboko i wszedł do kamienicy przy Iłżeckiej 55.

Nazywał się Bolesław Morawski i pochodził ze Sztumu, w 1914 roku został wcielony do niemieckiej armii, za agitację na rzecz Polski groził mu proces o zdradę niemieckiej racji stanu. W sierpniu 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego - 361 Pułku Piechoty w Poznaniu, awansowany do stopnia kapitana zostaje przeniesiony do Starachowic, gdzie zostaje zastępcą komendanta Komendy Wojskowej Uzupełnień. Był to rok 1931. 6 września 1939 r. otrzyma rozkaz wyjazdu na front wschodni...

... 

Nie wiadomo, jak potoczyły się dalsze wojenne losy Bolesława Morawskiego. Jego żona była przekonana, że zamordowano go w Katyniu...

...

Melania zostaje wdową. Mały dom pod skałkami nagle pustoszeje. Jego nie ma, ona nie jest u siebie. Pochodzi z Łodzi, z linii matki jest Niemką. 

Zatrudnia się więc w Zakładach Starachowickich, staje cię cenna dla niemieckiego okupanta. Przyjmie złożoną jej propozycję.

W wynajmowanym przez Melanię domu przy Alei Armii Krajowej (dom państwa Snopczyńskich) często bywali oficerowie niemieccy, na kartce pewnego pamiętnika padnie słowo folksdojczka, bo przecież podpisze listę. Odpowie za to. W roku 1947  zostanie skazana przez Sąd Okręgowy w Radomiu "za odstępstwo od narodowości Polskiej" na 4 lata więzienia oraz pozbawienie praw publicznych na okres 5 lat. Po wyjściu z więzienia osiedli się w Sztumie, przy rodzinie męża, rozpocznie pracę w piekarni. Nigdy nie zdecyduje się mieszkać w Niemczech, mimo możliwości.

...

 Irena Rozwadowska powie w rozmowie ze mną, że ta właśnie "folksdojczka" wykorzysta posiadane informacje i ostrzeże kilka osob.  Bierna - tak ją określili Niemcy.  Zdaje się więc, że chodziło o męża. Może wierzyła w cień szansy...

...

W Sztumie zamieszkała przy Morawskich. Wielcy to patrioci i mocno zasłużeni dla walki o polskość Powiśla. Musieli wiedzieć...

...

Po Meli pozostały listy, które mam dzięki uprzejmości pani Ireny.  Listy pisane do jej mamy. 

Sztum,24 stycznia 1950 r.

Droga Kochana Pani Julio!

Zwracam się do Kochanej Pani z gorącą  prośbą. Proszę sprzedać z moich rzeczy co się da i co Pani może i przysłać mi trochę pieniędzy.

Jak Pani wiadomo byłam kilka tygodni chora a teraz w ostatnich dniach myślałam już, że jestem  zdrowa,a tu wciąż gorączkowałam.

Wczoraj byłam wysłana na prześwietlenie i lekarz stwierdził, że mam zajęte lewe płuco, że muszę się leczyć i dobrze odżywiać.

Chcąc jeszcze ratować swoje zdrowie, bo chciałabym jeszcze raz zobaczyć moją starą matkę proszę i błagam Panią z głębi duszy i serca pomóż mi Pani i pozbieraj Pani trochę  pieniędzy.

Mam nadzieję, że Pani dla mnie to zrobi. Może Pani sprzedać skórki, które miały być na futro i jeżeli Pani może i chce, to proszę mi przysłać jeszcze trochę rzeczy - jak czarną suknię w pasy, seledynową, narzutkę, też seledynową piżamę jedwabną i bieliznę swoją osobistą, koszulki i majteczki, niebieski staniczek i różową koszulę nocną.

Bardzo, bardzo bym prosiła, bo bym mogła tu coś sprzedać, a z męża rzeczy też trochę bielizny i krawaty.

Proszę się nie gniewać na mnie i czekam na wiadomość od Pani.

Całuję Panią serdecznie

Iza Melania Morawska

Serdeczne pozdrowienia dla całej kochanej Rodziny

Ten sweterek, w różowe i beżowe pasy już nie ma?

....

Smutno mi się zrobiło, że tak naprawdę nic o niej nie wiem...

Za pomoc w odczytaniu listów dziękuję Joannie Matysek. 

Aneta Marciniak