Pedet i inne powojenne budynki w Starachowicach - brak reakcji konserwatora zabytków

Zaniepokojony polityką architektoniczną prowadzoną w Starachowicach. napisał do nas Tomasz Fudala, historyk sztuki, kurator wystaw architektonicznych. Co poruszyło autora listu?

Szanowni Państwo, jestem bardzo zaniepokojony polityką architektoniczną prowadzoną w Starachowicach (niepoprawne remonty osiedli z lat 50., sądu) a w szczególności planami zastąpienia szlachetnej architektury Domu Towarowego Merkury z lat 50. budynkiem supermarketu w historycznym centrum miasta. Jest to jaskrawy przejaw braku szacunku dla architektury powojennego modernizmu. Władze konserwatorskie w całej Polsce biorą już takie obiekty pod opiekę i remontują je zgodnie z zasadami opieki nad zabytkami.

Zwraca też uwagę bierność świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który nie objął właściwą ochroną budynku Domu Towarowego Merkury. Budynek mógłby spokojnie znaleźć się w rejestrze zabytków i być remontowany z dotacji WKZ, z poszanowaniem dla jego architektury i układu urbanistycznego powojennego centrum Starachowic. W związku z powyższym skierowałem następujący list do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego:

Sz. P. Katarzyna Pałubska

Departament Ochrony Zabytków

Szanowna Pani Dyrektor, piszę w związku z niepokojącymi informacjami dochodzącymi ze Starachowic (woj. świętokrzyskie). W miniony weekend zostały w mediach opublikowane fotografie burzenia mającego 70. lat budynku Domu Towarowego Merkury w powojennym centrum Starachowic. Wobec wspomnianego procederu zachował bierność Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków i nie powstrzymał rozbiórki.

Budynek w stylu łagodnego powojennego modernizmu z wpływami architektury spod znaku funkcjonalizmu był elementem założenia urbanistycznego powojennego handlowo-usługowego centrum miasta. Sąsiadował z cennym osiedlem Majówka z lat 40. XX w., Parkiem im. Stefana Żeromskiego, bankiem oraz hotelem. Jak się dowiedziałem od mieszkańców, plany burzenia ww. budynku były omawiane w lokalnej prasie od miesięcy. WKZ miał więc czas na podjęcie stosownych kroków prawnych.

Jako historyk architektury i osoba pracująca nad ochroną powojennego modernizmu zbieram kolejne głosy o powojennych zabytkach niszczonych w tym mieście złymi przebudowami lub popadającymi w ruinę (ostatnio: Szkoła nr 3. nad zalewem nie jest zabezpieczona i jest niszczona aktami wandalizmu).

Zwracam się do Pani z uprzejmą prośbą o pilną interwencję w sprawie stanu powojennego modernizmu w Starachowicach, ponieważ w związku z biernością lokalnych władz konserwatorskich zagrożone jest dziedzictwo polskiej architektury powojennej.

Tomasz Fudala