Pomoc dla uchodźców z Ukrainy w Polsce - zmiany po 1 lipca 2022 r.

30 czerwca br. skończyło się wsparcie obywateli Ukrainy polegające na zapewnieniu świadczenia pieniężnego gospodarzom, którzy na własny koszt udzielali zakwaterowania i wyżywienia w lokalach prywatnych. Po 1 lipca 2024 r. obywatele Ukrainy nadal mogą przebywać na terytorium Polski oraz korzystać z różnego rodzaju pomocy. Ale jest ona mocno ograniczona, gdzie szukać wsparcia?

Kiedy 24 lutego 2022 roku wybuchła wojna za naszą wschodnia granicą, wszystkie ręce na pokład ruszyły z pomocą dla walczącej Ukrainy. Zorganizowane grupy, ale też indywidualnie Polacy pomagali na granicy, brali ludzi pod swój dach, oferowali pomoc materialną w postaci żywności, odzieży, środków higienicznych itp.

Z pomocą wyszyło też państwo polskie, które gwarantowało finansowe wsparcie na wyżywienie i zakwaterowanie. W ramach projektu "Świętokrzyskie dla Ukrainy" blisko 23 mln zł poszło na pomoc dla uchodźców z terenu objętej wojną Ukrainy. Podejmowane działania były ukierunkowane na wsparcie społeczne, integrację, aktywizację zawodową oraz adaptację uchodźców z Ukrainy w województwie świętokrzyskim. Dzieci, które rozpoczęły naukę w polskich szkołach mogły liczyć na sprzęt komputerowy, a rodziny na mieszkania socjalne dla uchodźców.

Zmiany w ustawie

Niestety nic nie trwa wiecznie. Po 1 lipca sporo się zmienia w ich sytuacji obywateli Ukrainy przebywających w Polsce. To pokłosie kolejnej nowelizacji ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Obecne rozwiązania obowiązują do 30 czerwca br. Główna zmiana dotyczy dotowania uchodźców. Nie będzie już dopłaty 40 złotych na dobę za osobę.

- Po 1 lipca 2024 r. obywatele Ukrainy nadal mogą przebywać na terytorium Polski oraz korzystać z różnego rodzaju pomocy. Osoby, które będą potrzebowały wsparcia, powinny się do właściwego miejscowo urzędu wojewódzkiego - do całodobowo Punktu Recepcyjnego w Świętokrzyskim Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach przy al. IX Wieków Kielc 3,  tel.: 41 342-11-81 lub 41 342-12-14 - informuje Angelina Kosiek, rzecznik wojewody, który w świetle obowiązujących przepisów sprawuje opiekę nad uchodźcami.

Na terenie województwa świętokrzyskiego funkcjonuje 26 obiektów zbiorowego zakwaterowania, gdzie schronienie znajduje ok. 270 uchodźców wojennych z Ukrainy. Są to w większości osoby chore, starsze, matki z dziećmi, osoby z niepełnosprawnościami oraz uchodźcy znajdujący się w trudnej sytuacji życiowej.

- Po 1 lipca zmieniają się zasady pobytu w tych miejscach zbiorowego. Wśród nich jest m.in. zwolnienie z opłat osób posiadających orzeczenie o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności. Przed tymi zmianami z opłat zwolnione były wszystkie osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, niezależnie od przyznanego stopnia - dodaje rzeczniczka. - Kolejna kwestia to wprowadzenie obowiązku współfinansowania pobytu dzieci, jeśli ich rodzice bądź opiekunowie pobierają świadczenie 800 plus. Dzienny koszt to 15 zł, miesięczny - 450 zł. Z opłat zwolnione będą wyłączone dzieci przebywające w pieczy zastępczej, ze znacznym bądź umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz te, na których nie jest pobierane świadczenie wychowawcze.

W obiektach zbiorowego zakwaterowania w regionie mieszka nieliczna grupa obywateli Ukrainy, którzy znaleźli schronienie w Polsce po wybuchu wojny (w sumie ok. 8 tys. takich osób).

- Te liczby pokazują, że zdecydowana większość uchodźców dobrze odnalazła się w nowych warunkach. Pracują, wynajmują mieszkania, uczą się i podnoszą swoje kwalifikacje. Każdy uchodźca, który ze względu na trudną sytuację życiową będzie potrzebował wsparcia w postaci zakwaterowania, znajdzie je w obiektach zbiorowego zakwaterowania będących w dyspozycji wojewody świętokrzyskiego - dodaje.

W trudnej sytuacji za sprawą zmian w ustawie znalazł się 46-letni Vitali, który ma pod opieką dwoje dzieci w wieku szkolnym. Podopieczny Stowarzyszenia Aktywni zostaje pozbawiony wsparcia finansowego i dachu nad głową, które miał zapewnione. Na życie pozostaje mu ok. 2.200 zł (dwa razy po 800 zł na dzieci oraz 600 zł renty z tytułu niepełnosprawności).

- Wydawałoby się, że mężczyzna w sile wieku mógłby bez problemu podjąć pracę i zapewnić dzieciom byt, ale to osoba niepełnosprawna (I gr), poruszająca się o kulach, która oczekuje na operację a na wakacje mogą pozostać bez dachu nad głową. Absolutnie patowa sytuacja, biorąc pod uwagę, że dzieci zaaklimatyzowały się w naszych warunkach, dobrze się uczą, chcą tu żyć i mieszkać, ale nie mają środków do życia. Za te pieniądze, które maja nie są w stanie wynająć mieszkania na wolnym rynku a na pomoc samorządu za bardzo nie mają co liczyć - mówi członek Stowarzyszenia.   

Jak obecnie wygląda sytuacja uchodźców z Ukrainy na terenie powiatu starachowickiego? Czy działa zespół, który koordynuje opiekę nad tymi osobami? Czy i gdzie są miejsca zbiorczego zakwaterowania tych osób? Co ma zrobić rodzina potrzebująca pomocy? Gdzie i do kogo mogą się zwrócić o pomoc? Na co mogą liczyć? Czy jakieś świadczenia wobec nich są wypłacane?

- Aktualnie na terenie powiatu starachowickiego działają dwa ośrodki dla uchodźców z Ukrainy - jeden w Kałkowie-Godowie, a drugi w budynku po dawnym oddziale zakaźnym (po 1 lipca przestanie działać). Są to miejsca zbiorowego zakwaterowania, prowadzone na polecenie wojewody - informuje Anna Ciesielska, rzecznik prasowy Starostwa Powiatowego w Starachowicach dodając, że osoby zakwaterowane w dawnym oddziale zakaźnym otrzymały propozycję przeniesienia do innych ośrodków w regionie. To jedyna forma zakwaterowania uchodźców.

Obywatele Ukrainy, którzy nadal będą wymagali wsparcia po wejściu w życie znowelizowanej ustawy, mogą się zgłaszać do właściwego miejscowo wojewody, który udzieli im pomocy.

Wojewoda może zapewnić pomoc polegającą na:

- zapewnieniu zakwaterowania zbiorowego, za które uznaje się zakwaterowanie w obiekcie, w którym przebywa co najmniej 10 osób lub w obiektach będących własnością lub przedmiotem trwałego zarządu jednostek sektora finansów publicznych, i całodziennego wyżywienia zbiorowego;

- prowadzeniu punktów recepcyjnych;

- zapewnieniu transportu związanego z zakwaterowaniem lub opieką medyczną;

- podjęciu innych działań niezbędnych do realizacji pomocy, po uzyskaniu zgody właściwego ministra

Jednocześnie gwarantuje utrzymanie wsparcia dla osób, których sytuacja jest na tyle trudna, że jej pozbawienie prowadziłoby do wykluczenia społecznego, tj.

- posiadają orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności umiarkowanym i znacznym lub orzeczenie równoważne, o którym mowa w art. 5 pkt 1 i 1a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 

- ukończyli 60. rok życia (kobiety) i 65. rok życia (mężczyźni);

- są kobietami w ciąży lub osobami wychowującymi dziecko do 12 miesiąca życia, na podstawie przedstawionych dokumentów;

- samotnie sprawują na terytorium RP opiekę nad trojgiem i więcej dzieci, o ile przynajmniej jedno z dzieci nie ukończyło 14 roku życia, na podstawie przedstawionych dokumentów;

- są małoletnim w pieczy zastępczej lub są małoletnimi, na których nie jest pobierane świadczenie wychowawcze;

- otrzymali zgodę właściwego miejscowo wojewody na zwolnienie z partycypacji w kosztach pomocy ze względu na swoją trudną sytuację życiową.

Jak poinformowała Aneta Gołębska, zastępca dyrektora Centrum Usług Społecznych w Starachowicach, koordynacją pomocy na rzecz obywateli Ukrainy zajmowała się Spółdzielnia Socjalna Integracja, która miała umowę z wojewodą świętokrzyskim na stworzenie placówki dla uchodźców. 

- W Starachowicach były dwa takie miejsca zbiorczego zakwaterowania - w budynku dawnego oddziału zakaźnego oraz w Kałkowie-Godowie, ale umowa obowiązywała do 30 czerwca. Większość tych miejsc po 1 lipca przestaje istnieć. Ten pan powinien udać się do Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach, celem wskazania placówki zakwaterowania. Jeśli to osoba niepełnosprawna niewykluczone, że znajdzie dach nad głową w Kałkowie-Godowie, który sprawuje pieczę nad takim osobami - mówi A. Gołębska dodając, że rodzina jest na tyle zaopiekowana na ile pozwalają na to przepisy, tj. 800 plus na dzieci oraz zasiłek okresowy, wypłacany co 2-3 miesiące, którego wysokość zależy od wysokości dochodu i liczby osób w rodzinie.