Hałas uciążliwy nie tylko dla uszu

Zanieczyszczenie dźwiękiem, czyli po prostu hałas, jest wyzwaniem współczesnego świata. Powoduje szereg niechcianych konsekwencji zdrowotnych oraz środowiskowych. Istotną rolę odgrywa tu rozwijająca się infrastruktura - akustyczne mapy drogowe promienieją od nasyconych barw obrazujących wzrost natężenia ruchu. Ale czy rzeczywiście tylko pojazdy mają największy udział w "produkcji" hałasu?

Eksperci portalu autobaza.pl dokonali analizy pozycji Polski oraz wskazali metody walki z wysokimi decybelami w kraju. Jak to wygląda? Jak na tej mapie wypada region świętokrzyski z centralnym ośrodkiem miejskim w Kielcach?

Nie tylko denerwuje, ale i szkodzi

Hałas denerwuje większość z nas, niepożądane i przytłaczające dźwięki - zarówno te głośne, jak i z pozoru ciche mogą być irytujące. Spotykamy się z nim na każdym kroku. Powoduje, że na koniec dnia jesteśmy zmęczeni, a winą obarczamy intensywny tryb życia. 

Hałas niekoniecznie głośny jest zjawiskiem subiektywnym. Czasem zwykły szmer (ok. 35 dB) potrafi zaburzyć naszą koncentrację. Nadmierny hałas może doprowadzić do wzmożonego stresu, zaburzeń snu, rosnącego niepokoju, a nawet problemów sercowo-naczyniowych. Co więcej - ma też negatywny wpływ na świat zwierząt, gdyż zakłóca ich komunikację, cykle rozrodcze, ale i odstrasza, ingerując tym samym w ich stały harmonogram migracji.

Urbanizacja - wróg czy przyjaciel?

Istotną rolę odgrywa tu ciągły rozwój infrastruktury. Co prawda poprawia jakość życia jej użytkowników, wpływa na lepszą komunikację oraz pozytywnie oddziałuje na estetykę otoczenia, ale...

- Modernizacja infrastruktury to nieunikniony etap w cyklu życia miasta, którego nie da się przeskoczyć, ani przyspieszyć. Polskie metropolie są w ciągłej przebudowie, szczególnie w okresie wiosenno-letnim. Zdenerwowanie w związku z generowanym hałasem jest zrozumiałe - nikt nie lubi dźwięku młota pneumatycznego, jednak czasem warto zacisnąć zęby i poczekać na rezultaty inwestycji. Prawdą jest jednak, iż problem zanieczyszczenia hałasem w Polsce narasta. Dwa lata temu pozwała nas Komisja Europejska do TSUE, a w tym roku - w związku z budową nowego portu w Świnoujściu - nasi sąsiedzi tracą cierpliwość - mówi Natalia Sokołowska, ekspertka autobaza.pl.

Mapa hałasu w Polsce

Na dokładne zrozumienie rozkładu i poziomu zanieczyszczenia dźwiękiem w różnych obszarach pozwala mapa hałasu. To źródło wiedzy sporządzają zarządcy dróg również na oficjalnych stronach niektórych polskich miast są one dostępne "od ręki" wraz z oznaczeniami źródła hałasu: drogowego, kolejowego, tramwajowego, przemysłowego i lotniczego.

Proces tworzenia mapy akustycznej to efekt kilku lat pomiarów poziomu dźwięku o odmiennych częstotliwościach oraz w różnych porach dnia i nocy. Interpretacja wyników umożliwia identyfikację źródeł hałasu, określenie obszarów narażonych na największe zanieczyszczenie akustyczne oraz ocenę jego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko w okolicy.

Według badania autorstwa Saint-Cobain jednym z najcichszych miejsc w Polsce, jest las na Wyspie Sobieszewskiej. Najbardziej uciążliwe są największe aglomeracje miejskie.

Metody walki z hałasem

Redukcja nadmiernych decybeli to obecnie spore wyzwanie. Do walki z zanieczyszczeniem hałasem służą:

- ekrany akustyczne - konstrukcje umieszczane są w formie standardowego pionowego płotu lub w postaci łuków, tworzących tunel, wzdłuż dróg, autostrad i linii kolejowych;

- nawierzchnie dźwiękochłonne - odpowiednia ziarnistość oraz komponent, z jakiego wykonywana jest nawierzchnia dróg, może przyczynić się do redukowania generowanego przez opony hałasu;

- izolacja akustyczna budynków oraz infrastruktury - stosowanie specjalnych materiałów o właściwościach dźwiękochłonnych w wewnętrznych oraz zewnętrznych częściach konstrukcyjnych, aby ograniczyć przenikanie dźwięku;

- zielone obszary - naturalne bariery w postaci pasów zieleni lub parków

- ograniczenia prędkości - w obszarach mieszkalnych mogą zredukować hałas generowany przez silniki oraz hamowanie pojazdu

- ograniczenie ruchu ciężkich pojazdów - wprowadzenie zakresu czasowego umożliwiającego cięższym pojazdom przemieszczanie się np. nocą;

- rozwój transportu publicznego - korzystania z tej formy przemieszczania się zmniejsza liczbę pojazdów na drogach;

- edukacja i świadomość społeczna - kampanie społeczne podnoszące świadomość społeczeństwa;

- kontrola przemysłu i budów - stosowanie odpowiednich norm i przepisów;

- technologia i innowacje - rozwój nowych technologii motoryzacyjnych np.: ciche opony, elektryczne i hybrydowe pojazdy

- mandat za zbyt głośny wydech - grzywny w formie mandatów za przekroczenie ustanowionej dopuszczalnej głośności wydechu.

Nie zapominajmy również o strefach czystego transportu. Jak wiemy – wiążą się one nie tylko ze zmniejszeniem liczby pojazdów, ale i z zakazem wstępu dla starszych pojazdów spalinowych. W związku z tym hałas będzie ograniczony zarówno dzięki zredukowanej liczbie pojazdów, ale także wykluczeniu starszych aut z napędem silnikowym oraz diesli. Elektryki są dużo cichsze, a więc oszczędzi nam to spalin, zatłoczenia ruchu oraz dźwięków generowanych przez silniki i układ wydechowy - dodaje Natalia Sokołowska.

Generalny Pomiar Hałasu 2020 na drogach

Badania w ramach Generalnego Pomiaru Hałasu dokonuje się co pięć lat. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad wykonała go w 2020 r. Na terenie województwa świętokrzyskiego pomiary wykonano w 12 punktach pomiarowych. Przekroczenia poziomu dopuszczalnego stwierdzono w 6 punktach w następujących miejscowościach: Starachowice, Czerwony Most k. Końskich, Miedziana Góra, Radlin i Sandomierz. W porze dnia odnotowano przekroczenie z zakresu 0 - 5 dB w jednym z punktów, a z zakresu >5 - 10 dB w pięciu punktach. W porze nocnej przekroczenia wystąpiły w dwóch punktach w przedziale <5 - 10 dB, a w czterech punktach <10 - 15 dB.

Nie tylko pojazdy na drogach

Jak pokazuje Strategiczna Mapa Hałasu Miasta Kielce, opracowana dla stolicy województwa w 2022 roku na terenie miasta oprócz hałasu drogowego, źródłem ponadprogramowych decybeli jest również kolej oraz przemysł. Z przytoczonych analiz statystycznych wynika, iż w Kielcach problem z nadmiernym hałasem nie jest alarmujący i dotyczy głównie hałasu pochodzącego od dróg. Hałas kolejowy powoduje najmniejsze przekroczenia a wynikające z tego tytułu uciążliwości obejmują znacznie mniejszą grupę mieszkańców. Te źródła hałasu mają jednak ogromne znaczenie w odniesieniu do trzech wybranych efektów zdrowotnych:

• choroby niedokrwiennej serca (IHD),
• znacznej uciążliwości (HA),
• znacznego zaburzenia snu (HSD

Jak wynika z raportu zdecydowanie uwidacznia się tendencja spadkowa narażenia na hałas przekraczający dopuszczalne poziomy w przypadku hałasu drogowego, co ma z pewnością związek z licznymi remontami/modernizacjami ulic i związanym z tym ograniczeniem prędkości ruchu, jak i realizacją założeń Programu ochrony środowiska przed hałasem.

Spadek liczby narażonych na ponadnormatywny hałas widoczny jest również dla hałasu pochodzącego od linii kolejowych. W przypadku hałasu przemysłowego, również zauważalny jest spadek liczby osób narażonych na przekroczenia, lecz jedynie w porze nocnej.

W podsumowaniu stwierdzono, że przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu na terenie Kielc, wynikające z obecnej mapy akustycznej nie są alarmujące, a ich zasięg jest lokalny - co dla tak dużego miasta jest wynikiem bardzo dobrym.

Wymienione zestawienie stanowi podstawę do opracowania i uchwalenia przez Marszałka Województwa Świętokrzyskiego kolejnego programu ochrony środowiska przed hałasem, którego celem będzie dostosowanie poziomu hałasu do poziomu dopuszczalnego.