Woda - nasze dobro, o które musimy dbać!

Woda - bez niej nie ma życia na ziemi. Potrzebna do bezpośredniego spożycia, do higieny, dla przemysłu, do rekreacji, ale także dla rolnictwa - stanowi nasze wspólne dobro, o które powinniśmy szczególnie dbać. Jakie mamy możliwości w obliczu suszy i zmian klimatycznych?

Wody właściwie nigdy w Polsce nie szanowaliśmy. Po prostu była, czasem trudna w pozyskaniu np. z głębokich, kopanych studni, ale była. Martwiliśmy się raczej, by nam nie przynosiła szkody poprzez wylewy i powodzie. Owszem, w naszym klimacie zdarzały się okresy dłuższych przerw w opadach, ale jednak prędzej, czy później gleba wodę dostała - stwierdził na łamach broszury pt. GOSPODAROWANIE WODĄ W ROLNICTWIE W OBLICZU SUSZ Jan Ardanowski, minister rolnictwa i rozwoju wsi. 

Niestety przyroda z czasem upomniała się o swoje. Za dawne błędy płacimy teraz wszyscy. Konieczność zatrzymywania wody, retencji i tej wielkiej w zbiornikach rzecznych, i tej w podpiętrzanych jeziorach i stawach, i tej najważniejszej, w glebie na wszystkich naszych polach, jest na najbliższe lata zadaniem priorytetowym.

- Dlatego Ministerstwo rolnictwa, we współpracy z instytutami naukowymi, przygotowało poradnik, jak chronić wodę w rolnictwie. Wiedzę i umiejętności poprawnej uprawy gleb, doboru gatunków i odmian roślin uprawnych, prostych budowli hydrotechnicznych chcemy przekazać w sposób jak najprostszy, zrozumiały. Od każdego z nas zależy bardzo wiele. - stwierdził minister.

Ocena sytuacji

Jak czytamy w wydanej pod redakcją Niny Dobrzyńskiej i Wiesława Dembka publikacji, w ostatnich latach obserwujemy postępujące zmiany klimatu, które w Polsce objawiają się zwiększonymi wahaniami temperatury i niedostatkiem opadów w okresie wzrostu roślin. Coraz częściej występują ciepłe i niemal bezśnieżne zimy, przez co już wiosną gleba wykazuje przesuszenie. Nasilające się całoroczne susze każą radykalnie zmienić tradycyjne podejście do melioracji, w tym zwłaszcza melioracji wodnych. Dotychczasowe podejście wiązało się z tym, że w rozwiązaniach technicznych w praktyce melioracyjnej dominowały systemy odwadniające. Bazowało ono na gospodarowaniu nadmiarami wody, które w odpowiednim momencie były doprowadzane lub odprowadzane z użytków rolnych. Jeśli nadmiarów wody nie ma, tradycyjne melioracje stają wobec istotnego dylematu.

Woda staje się na naszych oczach zasobem deficytowym, z czego płynie jasny wniosek, że musi być oszczędzana. Jak przy każdej reglamentacji, podstawowym wyzwaniem jest sprawiedliwy podział deficytowego dobra. Musimy więc podjąć prace nad systemem sprawiedliwej dystrybucji wody, tak aby otrzymywały ją wszystkie potrzebujące gospodarstwa – zarówno duże, jak i średnie oraz małe. Chodzi tu przede wszystkim o dostęp do wód podziemnych, ale także udoskonalenie rozdziału wód powierzchniowych. Trzeba sobie powiedzieć otwarcie, że na suszę i ich skutki nie ma doskonałego lekarstwa. Nie rozwiążą też tego problemu tradycyjnie pojmowane melioracje. Wody nie zapewnią również urzędy, jeśli nie będzie jej skąd wziąć. Nie będzie więc możliwe całkowite wyeliminowanie skutków suszy, ale zakładamy, że można będzie wpłynąć na ich złagodzenie.

DWIE DROGI

Wykorzystywanie dostępnych zasobów wodnych

- pozyskiwanie dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych;

- zatrzymywanie w rzekach i systemach melioracyjnych wody pojawiającej się w okresach mokrych;

- magazynowanie wody w zbiornikach retencyjnych;

- przechwytywanie wody opadowej spływającej bezproduktywnie po powierzchni terenu – np. z powierzchni sztucznie utwardzonych i dachów;

- powtórne wykorzystanie wody zużytej –odpływającej do kanalizacji i oczyszczalni ścieków

Przystosowanie się do zmian

- wprowadzanie wodooszczędnych systemów nawadniających, eliminujących nieefektywne zużycie wody;

- stosowanie zabiegów agrotechnicznych zmniejszających parowanie wody z powierzchni gleby oraz zabiegów powiększających zdolności retencyjne gleb;

- przystosowanie praktyk rolniczych do ograniczonych zasobów wodnych;

- wprowadzanie struktur upraw oraz gatunków i odmian roślin sprzyjających oszczędnej gospodarce wodnej;

- dbałość o gleby i ich właściwości retencyjne.