Otwraty Fundusz Emerytalny - Subkonto w ZUS - co to jest i jak działa?

Na kontach osób zmarłych, które były członkami OFE, czeka średnio 29 tys. zł - wylicza ZUS informując, że pieniądze z subkonta ZUS zmarłego, który był członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego podlegają dziedziczeniu. Po pieniądze można zgłosić się bez żadnych ograniczeń czasowych. Czy tylko bliscy z rodziny mogą się ubiegać o ich zwrot?

Co to jest subkonto w ZUS?

Jak informuje Paweł Szkalej, rzecznik prasowy oddziału ZUS w Kielcach, każdej osobie ubezpieczonej zakładamy indywidualne konto w ZUS na podstawie jej pierwszego zgłoszenia do ubezpieczeń, np. wtedy, gdy podejmuje ona pierwszą pracę. W ramach tego konta od 1 maja 2011 r. prowadzimy także subkonto.

Pierwotnie subkonto mogła mieć tylko osoba ubezpieczona, która była członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego (OFE). W 2013 r. weszły w życie zmiany w systemie emerytalnym. Począwszy od 1 lutego 2014 r., osoby, które  po raz pierwszy wchodzą na rynek pracy, mogą zdecydować, czy chcą zawrzeć umowę z OFE.

Jeśli taka osoba w terminie 4 miesięcy od rozpoczęcia aktywności zawodowej nie zawrze umowy z OFE, jej składki w całości zostaną zapisane na subkoncie w ZUS.

Żeby mieć subkonto w ZUS, nie trzeba być członkiem OFE

- Co ważne, osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. nie mogą być członkami OFE. Oznacza to również, że nie mają subkonta w ZUS - dodaje P. Szkalej.

Od 1 maja 2011 r. ZUS prowadzi subkonto:

- dla osób ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., ale przed 1 stycznia 1969 r. – jeżeli są członkami OFE,

- dla osób ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1968 r., bez względu na to, czy są członkami OFE, czy też nie.

Jaka jest wysokość składki odprowadzanej na subkonto

Obecnie na subkonto (tzw. II filar) trafia:

- 7,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, jeśli osoba ubezpieczona nie przystąpiła do OFE lub jest członkiem OFE, ale zdecydowała, że składka jest przekazywana wyłącznie na jej subkonto w ZUS

- 4,38% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, jeśli osoba ubezpieczona jest członkiem OFE i zdecydowała, że składka w wysokości 2,92% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne jest przekazywana do OFE

Jak są dzielone i wypłacane środki z subkonta

W odróżnieniu od środków zgromadzonych na indywidualnym koncie w ZUS środki z subkonta (tak jak środki z OFE) są dzielone w przypadku śmierci osoby, dla której prowadzimy subkonto, dochodzi do tzw. dziedziczenia środków:

- jeśli w chwili śmierci osoba posiadająca subkonto pozostawała w związku małżeńskim, współmałżonek zmarłego otrzymuje w ramach wypłaty transferowej połowę środków znajdujących na subkoncie w ZUS w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej.

- pozostałe środki (albo wszystkie, jeśli osoba zmarła nie miała współmałżonka) przekazujemy osobom wskazanym przez osobę zmarłą, a jeśli nie ma takich osób, środki te wchodzą w skład spadku.

Jakie są możliwości odzyskania OFE?

Jeśli osoba ubezpieczona ma subkonto w ZUS i jednocześnie jest członkiem OFE, obowiązuje zasada, że podział i wypłatę środków rozpoczyna OFE. Dlatego w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek we właściwym OFE, nie w ZUS. W ciągu 14 dni od podziału, który zrealizuje OFE, OFE przesyła do nas zawiadomienie o osobach, na rzecz których podzielił środki zgromadzone na rachunku oraz o ich udziale w tych środkach. W ten sam sposób podzielimy środki zapisane na subkoncie. Mamy na to trzy miesiące od dnia, w którym dostaniemy zawiadomienie o podziale środków z OFE.

Jeśli osoba ubezpieczona ma tylko subkonto w ZUS.

Ten proces przebiega inaczej, jeżeli osoba ubezpieczona nie jest już lub nigdy nie była członkiem OFE:

- jeśli całość środków z OFE została przekazana na subkonto w ZUS w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa, osoba została wykreślona z Centralnego Rejestru Członów OFE - podział i wypłatę środków rozpoczyna ZUS;

- jeśli osoba ubezpieczona nigdy nie była członkiem OFE, ale miała subkonto w ZUS, podział i wypłatę środków rozpoczyna ZUS.

W obu przypadkach proces zrealizujemy na wniosek osoby uprawnionej. Powinna go złożyć na formularzu USS "Wniosek o transfer/wypłatę środków z subkonta osoby ubezpieczonej".

W tej sprawie nie możemy działać z urzędu, bo nie mamy takiego prawa.

- Aby uzyskać środki z subkonta, nie trzeba korzystać z usług firm zewnętrznych. Wystarczy złożyć do nas odpowiedni wniosek. Pomocy udzielają pracownicy sal obsługi klienta w naszych placówkach lub Centrum Obsługi Telefonicznej (COT).

Dlaczego tak ważne jest wskazanie osób uprawnionych?

Osoby wchodzące na rynek pracy, które nie zawarły umowy z OFE, powinny złożyć do nas pisemne oświadczenie ubezpieczonego o stosunkach majątkowych istniejących między ubezpieczonym a jego współmałżonkiem. Mogą również wskazać imiennie jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania środków po ich śmierci. Jeśli tego nie zrobią, to w przypadku śmierci osoby, dla której prowadzimy subkonto w ZUS, środki z tego subkonta wejdą w skład spadku. Osoba ubezpieczona może wprowadzać zmiany w złożonym przez siebie wskazaniu. Zmiana może dotyczyć np. osób uprawnionych lub ich udziału w środkach.

Osobą uprawnioną do otrzymania środków zgromadzonych na subkoncie w ZUS może być nie tylko członek rodziny osoby ubezpieczonej, ale także każda osoba fizyczna, np. przyjaciel.

Jeśli osoba ubezpieczona złożyła do nas informację o tym, kogo wskazuje do otrzymania środków zgromadzonych na swoim subkoncie w ZUS, to po jej śmierci zawiadamiamy osoby uprawnione o tym, że mogą złożyć wniosek o wypłatę środków. Ta sama zasada obowiązuje, gdy informację o osobach uprawnionych do dziedziczenia środków otrzymamy z OFE po zakończeniu realizacji suwaka bezpieczeństwa (czyli po zwrocie wszystkich środków z OFE na subkonto w ZUS), jeśli osoba ubezpieczona złożyła takie wskazanie w OFE. Dlatego warto na bieżąco aktualizować dane osób uprawnionych do dziedziczenia środków.

Osoby, które są członkami OFE, powinny zgłosić w OFE wszelkie zmiany dotyczące osób uprawnionych, nawet jeśli zadecydowały, że nie będą już odprowadzać składek do OFE.

Nie ma terminu na zwrócenie się do ZUS o podział środków po śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto. Wniosek nie jest ograniczony w czasie.