Jak szybko przygotować się do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego? Skuteczne porady i strategie

Egzamin ósmoklasisty z języka polskiego nachodzi wielkimi krokami. Już we wtorek, 14 maja, przystąpi do niego ponad pół miliona ósmoklasistów z całej Polski. Do czego warto się odnieść w ostatnim zadaniu — pracy pisemnej?

Każdy sprawdzian czy kartkówka dostarczają uczniom mniejszej lub większej dawki stresu — czy to z niewiedzy, czy ze zwykłej reakcji organizmu i determinacji do osiągnięcia najlepszych wyników. A co dopiero powiedzieć o egzaminach ósmoklasisty, które bądź co bądź podsumowują całą ścieżkę edukacyjną w szkole podstawowej? Zdenerwowanie, a niekiedy nawet lęk sięgają zenitu. Ten tekst ma na celu udzielić pomocy uczniom, którzy przystępują do egzaminu końcowego z języka polskiego bez odpowiedniego przygotowania, a chcą uzyskać jak najlepszy wynik.

Nie ma co się oszukiwać — uzyskanie wysokiej noty na egzaminie wymaga skrupulatnego przygotowania się na każdą okoliczność. Nauczyciele mają rację, mówiąc, że absolutną podstawą pomyślnego przystąpienia do niego jest przeczytanie każdej lektury obowiązkowej, a przynajmniej ich szczegółowych streszczeń. Tak naprawdę, warto przeczytać zarówno oryginalny utwór, jak i jego opracowanie. W wielu przypadkach taka praktyka ratuje życie — a raczej punktację. Ludzka pamięć bowiem nie jest nieomylna, a ty możesz po prostu o czymś zapomnieć, choćby w wyniku wspomnianego na początku stresu.

Ósmoklasista musi być zaznajomiony z aż dziesięcioma książkami i wieloma lekturami-wierszami, które są zazwyczaj omawiane na zwykłych lekcjach języka polskiego. Czasu zostało niestety niewiele. W przypadku kompletnej nieznajomości materiału obowiązującego na egzaminie faktycznie warto przeczytać streszczenia szczegółowe, których jest pełno w internecie, lub — co popularne i nowoczesne — przesłuchać opracowania danej lektury w wersji audio, np. na serwisie YouTube.

Czas biegnie nieubłaganie, a przystąpienie do egzaminu jest obowiązkowe. Nie ma się jednak co martwić na zapas, bowiem tego sprawdzianu nie da się oblać, choć uzyskanie wysokich wyników jest raczej wskazane, by dostać się do wybranej przez siebie szkoły ponadpodstawowej. Jeśli czasu zostało naprawdę bardzo mało — przykładowo: jeden dzień przed egzaminem — trzeba wybrać drogę na skróty.

Nie jest tajemnicą, że na tego typu egzaminach istnieje możliwość ustrzelenia poprawnej odpowiedzi. Nie brakuje na nim bowiem zadań zamkniętych, opartych na formule zaznaczenia jednej z czterech opcji. Wiele zadań egzaminacyjnych opiera się też na interpretacji oraz czytaniu ze zrozumieniem tekstów na arkuszu, co oznacza, że egzaminatorzy pozwalają uczniom zdobyć wiele darmowych punktów — wystarczy jedynie (i aż) dokładnie przeczytać, przetworzyć i zinterpretować utwór.

Ostatnie zadanie może być dla przystępującego ucznia zmorą albo zbawieniem — w zależności od przygotowania i sprytu. Ostatnie zadanie na arkuszu egzaminu ósmoklasisty jest warte aż 20 punktów, a cały egzamin — 45 punktów. Oznacza to, że za samo wypracowanie można zgarnąć aż 44% puli punktów, czego nie masz prawa zignorować. Zostawienie pustego pola na końcu egzaminu wiąże się z bezwarunkową kapitulacją, a zdobycie końcowych punktów nie jest wcale takie trudne.

Uczeń ma do wyboru dwie formy pracy: rozprawkę (argumentacja — praca dla ścisłych uczniów) lub opowiadanie (fantastyka — praca dla uczniów z bujną wyobraźnią).

W przypadku opowiadania możesz podeprzeć się dosłownie wszystkim (oczywiście w granicach prawa i elementarnej estetyki). Przykłady? Jeśli w ostatnim czasie grałeś w GTA V i wizja Małego Księcia w sportowym samochodzie napełnia cię weną — droga wolna. A może byłeś z rodziną w kinie na Diunie i chciałbyś zobaczyć Jacka Soplicę z bronią w kosmosie? Droga wolna.

Jedynymi warunkami, które musisz spełnić w pracy pisemnej, są:

• napisanie pracy zgodnie z treścią polecenia (np. jeśli Mały Książę ma cię nauczyć wytrwałości, to możesz chociażby zorganizować trudny wyścig samochodowy);
• zachowanie fundamentalnej estetyki, moralności i zgodności z polskim prawem (fantazja wskazana, ale z umiarem i dobrym smakiem);
• odwołanie się do lektury obowiązkowej oraz udowodnienie znajomości tegoż dzieła (np. odwołanie się w dialogu z Małym Księciem do jego ukochanej Róży);
• wyrażenie swojej myśli w minimum 200 wyrazach.

Rozprawka to typ pracy dla ściślejszych umysłów. Jeśli nie czujesz się pewnie, co do rozprawki, a nie chcesz zagrać all in — lepiej napisać opowiadanie. Jeśli natomiast wiesz, że potrafisz w złożony sposób wyrazić swoje zdanie (a w razie czego lać wodę) lub lubisz podejmować ryzyko — rozprawka jest dla ciebie.

W pracy rozprawkowej należy przedstawiać swoje stanowisko. Inaczej niż w przypadku opowiadań, należy się skupić przez kilka minut na treści polecenia, przeanalizować ją i zaplanować wstępnie siatkę pracy.

Co to znaczy? Większość ósmoklasistów ma za sobą już naprawdę wiele rozprawek. Nauczyciele powtarzają jak mantrę, że najpierw trzeba pomyśleć nad układem rozprawki. Z jakich argumentów skorzystać? Który lepiej się nada? Ile w ogóle ich przedstawić? Do jakich tekstów kultury się odwołać? To przykładowe pytania, na które trzeba sobie odpowiedzieć jeszcze przed rozpoczęciem pisania pracy.

Najbardziej uniwersalnymi lekturami obowiązkowymi, z których można wynieść rozmaite motywy są Pan Tadeusz Adama Mickiewicza oraz Mały książę Antoniego de Saint-Exupery'ego. Są to najprostsze dzieła, w szczególności drugie, które są przepełnione motywami, myślami i filozofiami, z których można czerpać do napisania dobrej rozprawki. Wszystkie lektury się do tego nadają, ale te dwie są najlepsze. Jedyne, co trzeba zrobić, to wziąć w rękę papierową wersję książki lub wpisać w Internecie tytuł tekstu i wyszukać odpowiednie omówienia. Mały książę jest o tyle celnym wyborem, że można z niego wynieść naprawdę każdy motyw, a jest jedną z najkrótszych książkowych lektur obowiązkowych. Wersja tejże lektury z Wydawnictwa GREG ma zaledwie 63 strony (duża czcionka i wiele obrazków!) i kolejne kilkadziesiąt stron pełną objaśnień, trików i najważniejszych motywów w skrócie.

Celem tego tekstu było przekonanie Was, drodzy ósmoklasiści, że czekający na Was egzamin nie jest wcale taki straszny. W perspektywie nadchodzących dwóch tygodni da się do niego jeszcze solidnie przygotować — wystarczą chęci, spryt i pomysł. Na sam koniec wspomnę, że sam korzystałem z kilku z tych złotych reguł i osiągnąłem satysfakcjonujące wyniki egzaminu. Między innymi napisałem opowiadanie o Małym Księciu, który przerwał bójkę uczniów w szkole, bo — jak wspominałem — najłatwiej i najprzyjemniej pisze się właśnie o tym bohaterze. Może i ten pomysł się przyda? Powodzenia!