Czy strażacy ochotnicy przestana być strażakami? Jakie zmiany czekają naszych dzielnych druhów?

Pod koniec kwietnia światło dzienne ujrzał projekt ustawy o działalności Ochotniczych Straży Pożarnych. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawiło propozycje, które nie były wcześniej konsultowane ze Związkiem OSP RP. W strażackim środowisku zrobiło się poruszenie. Odbieranie prawa do używania nazw straż i strażak - to tylko jeden z wielu pomysłów zmian w jednostkach z wiekową tradycją. Co mogą zyskać a co stracić nasi druhowie?

W gminach wiejskich Ochotnicza Straż Pożarna to świętość. Jednostki z wieloletnią tradycją to spuścizna przekazywana z pokolenia na pokolenie, gdzie z ojca na syna, wpaja się poszanowanie do znanych ze sztandaru zawołań: "Bóg - honor - ojczyzna". Remizy OSP, w które samorządy inwestują rokrocznie olbrzymie pieniądze są miejscem integracji społecznej, gdzie organizowane są i inicjowane rozmaite wydarzenia o charakterze kulturalnym, i nie tylko. Zasadniczą rolą jednostek OSP jest jednak - o czym nie wolno zapominać - ochrona przeciwpożarowa. To druhowie-ochotnicy jako pierwsi najczęściej pojawiają się na miejscu zdarzenia, gdzie rozgrywa się walka o ludzkie życie, zdrowie, mienie. Są cennym wsparciem dla zawodowej straży pożarnej, co wielokrotnie jest podkreślane podczas dorocznych obchodów Św. Floriana, patrona strażaków.

Niepokojący projekt zmian?

Czy ta wieloletnia tradycja, unikatowa na skalę europejską może zostać zburzona? Takie obawy ma środowisko strażackie po tym, jak pod koniec kwietnia światło dzienne ujrzał projekt ustawy o działalności Ochotniczych Straży Pożarnych. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawiło propozycje, które nie były wcześniej konsultowane ze Związkiem OSP RP. Na razie to szereg ogólników, ale są zapisy, które budzą niepokój.

1. Zapis dotyczący używania nazw straż i strażak. OSP mają być w założeniu jednostkami ratowniczo-gaśniczymi a ochotnicy ratownikami a nie strażakami.

2.  Nie wszystkie straże będą jednostkami ratowniczo-gaśniczymi a co za tym idzie nie będą miały prawa do podejmowania działań ratowniczych czy gaśniczych. Miałoby to dotyczyć jednostek, które nie należą do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Będą mogły one funkcjonować na zasadach określonych wyłącznie w Prawie o stowarzyszeniach, tak jak działają np. stowarzyszenia kulturalne, edukacyjne, numizmatyczne, czytelnicze.

3. Nieodpłatne do tej pory szkolenia dla ochotników (za udział pobierali ekwiwalent pieniężny - 8 15 zł za godzinę w powiecie starachowickim), prowadzone przez państwową straż, będą odpłatne.

Ministerstwo zachwala...

Minister spraw wewnętrznych i administracji zachwala nowe rozwiązania. W aktualnym stanie prawnym każda OSP jest jednostką ochrony przeciwpożarowej uprawnioną do udziału w działaniach ratowniczych - niezależnie od stopnia jej wyposażenia w sprzęt. Warunkiem jest tylko posiadanie odpowiednio przeszkolonych strażaków, posiadających aktualne badania lekarskie oraz wiek 18-65 lat.Zdaniem ministerstwa,

nowe rozwiązania usprawnią pracę ochotników i poprawią ich sytuację finansową. Jak?

1. Dodatek emerytalny dla strażaków OSP - każda druh przechodząc na emeryturę (60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna) jeśli przez przynajmniej 25 lat brał czynny udział w akcjach gaśniczych, otrzyma dodatek w kwocie równej 1/14 najniższego wynagrodzenia

2. Kompleksowe uregulowanie świadczeń za udział w akcjach, zwolnień z pracy, odszkodowań - strażacy OSP uzyskają takie same uprawnienia jak funkcjonariusze PSP

3. W każdej komendzie wojewódzkiej będzie jeden zastępca odpowiedzialny za sprawy OSP

4. Przywileje dla jednostek OSP przy organizacji imprez masowych - jednostki OSP będą mogły organizować duże imprezy z pominięciem ogólnych przepisów dotyczących imprez masowych pow warunkiem, że dochód przeznaczoną na działalność statutową OSP

5. Legitymacje służbowe dla strażaków OSP - PSP zadba o to, aby wszyscy ochotnicy otrzymali legitymacje służbowe uprawniających do zniżek w zewnętrznych firmach (np. w PKP)

6. Nowe odznaczenie dedykowane dla strażaków OSP 

- Odznaczenie św. Floriana - nadawane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

- Krzyż św. Floriana - nadawany przez Prezydenta RP

Prace nad ustawą zostały zakończone na poziomie ministerstwa. Zanim trafią do Sejmu maja być konsultowane społecznie.

... a strażacy pełni niepokoju

Zmiany w projekcie ustawy przeciwpożarowej, dotyczące struktur OSP, mogą pogrzebać wiele małych, wiejskich jednostek, sprowadzić je do rangi stowarzyszeń społecznych bez możliwości udziału w akcjach ratowniczo-gaśniczych. Dla strażaków największym zagrożeniem jest próba ich podzielenia strażaków na tych lepszych z JRG i gorszych spoza systemu...

- Temat ten był omawiany na Zarządzie OSP. Są dwa zapisy, które budzą nasze największe wątpliwości. Chcą nas przede wszystkim pozbawić możliwości nazywania się strażakami. Mielibyśmy być ratownikami, ale ratownik to może być wodny, górski. A my od wieku byliśmy strażakami, czujemy się strażaki i chcemy nimi pozostać. Ktoś tam na górze chyba za bardzo się zagalopował - uważa Edward Lipiec, prezes Zarządu Powiatowego OSP w powiecie starachowickim. - OSP od zawsze działało na zasadzie stowarzyszeń i to się sprawdza. Po co to psuć. Próbuje się z nas zrobić zawodowców, próbuje się nas dzielić a my stanowimy jedną, wielką brać. Chcemy być jednością, służyć ludziom. Wnioski strażaków-ochotników z Zarządu Głównego już zostały zebrane i przesłane gdzie trzeba. Zobaczymy jaki będzie odzew na nasze uwagi. 

Projekt ustawy krytycznie ocenia Anna Kucharczyk, komendant gminny związku OSP w Brodach.

- Moim zdaniem, taka ustawa nie wniesie nic dobrego, ponieważ już teraz większość jednostek OSP boryka się z problemami obsady osobowej. Obowiązek przekształcenia się w jednostki ratowniczo-gaśnicze spowoduje, że część jednostek przestanie istnieć, bo nie spełni wymagań nakładanych przez ustawę w zakresie wyposażenia, standardów zdolności operacyjnej i gotowości operacyjnej, a jeżeli jeszcze szkolenia będą płatne, bardzo trudno będzie znaleźć chętnych na realizację kursów podstawowych. Młody człowiek, żyje tu i teraz, często potrzebuje nagłego zastrzyku gotówki, więc proponowane kwestie finansowe emerytalne nie przyciągną nowych członków. Kwestie przekształcania jednostek, zmiany statutów spowodują zamieszanie, dużo Druhów będących w Zarządach OSP zrezygnuje, aby uniknąć dodatkowej pracy papierkowej, członkowie OSP nie są prawnikami i dla większości wszelkie zmiany stanowią poważne problemy, mogą być po prostu niezrozumiałe i ciężkie do wprowadzenia w życie - dodaje.

Waldemar Pawlak, prezes Zarządu Głównego Związku OSP RP w wywiadzie dla portalu OSP.pl stwierdził, że dużym błędem był brak konsultacji tej ustawy na etapie powstawania.

- Przez to projekt jest zubożony na wstępie, ponieważ był prawdopodobnie opracowywany tylko z perspektywy pracowników, którzy na co dzień z ochotnikami nie zawsze mają do czynienia, więc może to być projekt nie do końca doskonały. Patrzę ze smutkiem na to, że jest taka maniera upaństwowienia za bardzo, centralizowania tych rozwiązań.  

Związek Ochotniczych Straży Pożarnych  RP ma zastrzeżenia 

- Projekt ustawy o ochotniczej straży pożarnej przewiduje, że ochotnicze straże pożarne, które utworzą jednostki ratowniczo-gaśnicze OSP, zwane dalej "JRG OSP", są jednostkami ochrony przeciwpożarowej (art. 1 ust. 1). Pozostałe OSP, które nie będą w stanie utworzyć JRG OSP przestaną być jednostkami ochrony przeciwpożarowej i nie będą mogły brać udziału w działaniach ratowniczo-gaśniczych. Będą mogły funkcjonować na zasadach określonych wyłącznie w Prawie o stowarzyszeniach.

-  OSP, które nie będą w stanie utworzyć JRG OSP utracą możliwość finansowania OSP przewidzianego obecnie w ustawie o ochronie przeciwpożarowej.

- OSP zostanie poddana bezpośredniej kontroli wojewody oraz nadzorowi komendanta wojewódzkiego PSP. Zakres i sposób kontroli oraz zakres i sposób nadzoru nie zostały na razie określone.

- Strażacy ochotnicy utracą prawną możliwość posługiwania się nazewnictwem strażak, a nazywani będą "Ratownikami OSP".

- Członkowie OSP utracą prawo do własnego munduru wyjściowego i galowego. W projekcie zapisano "Ratownikom OSP w JRG OSP, przysługiwać będzie prawo do środków ochrony osobistej i umundurowania, na zasadach określonych dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej".

- Świadczenia dla ratowników OSP (zwolnienia z pracy, odszkodowania, ekwiwalent za udział w działaniach ratowniczych, rekompensaty, ochrona prawnokarna) pozostają praktycznie niezmienione w stosunku do aktualnego stanu prawnego.

- Projekt ustawy o ochotniczej straży pożarnej wprowadza świadczenie ratownicze, z tytułu wysługi lat w JRG OSP trwającej ponad 25 lat. Są to warunki gorsze niż w projekcie ustawy tzw. społecznym oraz w projekcie ustawy senackiej (tzw. dodatek do emerytury)..

- Wprowadzenie uznaniowych uprawnień finansowych dla ratowników OSP.

- Wprowadzenie urzędowego wzoru legitymacji dla ratownika OSP, który OSP będą musiały stosować.

- Państwowa Straż Pożarna przestanie nieodpłatnie szkolić ratowników OSP. Brak jednoznacznego wskazania podmiotu odpowiedzialnego za finansowanie szkoleń.

- Brak wskazania odpowiednio długiego okresu przejściowego we wprowadzaniu ustawy.

(zosprp.pl - ogólne stanowisko)

Na terenie województwa świętokrzyskiego działa 226 jednostek OSP włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.

Na terenie powiatu starachowickiego funkcjonuje 15 jednostek w ramach KSRG

Gm. Brody

OSP Brody

OSP Krynki

OSP Lubienia

Gm. Mirzec

OSP Mirzec

OSP Gadka

OSP Osiny

OSP Ostrożanka

OSP Tychów Stary

Gm. Wąchock

OSP Wąchock

OSP Wielka Wieś

Gm. Pawłów

OSP Pawłów

OSP Kałów

OSP Ambrożów

OSP Brzezie

Gm. Starachowice

OSP Starachowice osiedle Michałów

Poza KSRG

i 11 jednostek poza system KRSG

Gm. Brody

OSP Ruda

OSP Styków

Gm. Mirzec

OSP Trębowiec

OSP Tychów Nowy

OSP Jagodne

Gm. Wąchock

OSP Parszów

OSP Marcinków

Gm. Pawłów

OSP Radkowice

OSP Nieczulice

OSP Tarczek

OSP Pokrzywnica