Rowerem wśród zabytków i atrakcji turystycznych

Prezentujemy szlak o długości prawie 60 kilometrów, bardzo atrakcyjny widokowo i poznawczo, urozmaicony, bogaty w zabytki i inne atrakcje. Niemal na całej trasie wiedzie drogami asfaltowymi i utwardzonymi o niewielkim natężeniu ruchu.

Świętomarz - Tarczek - Radkowice - Starachowice - Mirzec - Iłża

Na trasie znajdziemy różnorodne krajobrazy, rozległe kompleksy leśne dawnej Puszczy Świętokrzyskiej i Lasów Iłżeckich, zabytki architektury sakralnej, budowle obronne, zabytki  dawnego przemysłu, wyrobiska nieczynnych kopalń odkrywkowych, miejsca walk i męczeństwa, osobliwości przyrody i inne... Zaczynamy od kościoła w Świętomarzy...

1. Kościół w Świętomarzy pw. Wniebowzięcia NMP -  gotycki, murowany, wybudowany w XIV-XV w., przebudowany w XIX w.

2. Kościół w Tarczku pw. w. Idziego - datowany na pocz. XIII w., powstał prawdopodobnie na miejscu świątyni fundacji Władysława Hermana z końca XI w. Jednonawowa, zbudowana z ciosów piaskowcowych romańska budowla zachowała się w stanie prawie niezmienionym.

3. Kościół w Radkowicach pw. Matki Boskiej Częstochowskiej - drewniany, wzniesiony w 1621 r. w Miedzierzy (niedaleko Końskich), przeniesiony do Radkowic w latach 1958-63. W oknach zachowały się oryginalne tzw. gomółki oprawione w ołów okrągłe szybki z malowidłami z XVII w.

4. Park podworski w Radkowicach-Kolonii z XVIII-XIX w.

5. Cmentarz żydowski w Starachowicach - kirkut funkcjonował od końca XIX w. do 1946 r.

6. Starachowicka Kolej Wąskotorowa - jest pamiątką po bogatej niegdyś sieci kolei wąskotorowych w okolicach Starachowic. Obecnie w sezonie letnim wykonuje kursy turystyczne na dwóch odcinkach: Starachowice - Lipie oraz Iłża - Marcule. 

7. Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach - na terenie i w budynkach dawnych hut (obiekty z 1841 r. oraz zachowany kompletny ciąg technologiczny z 1899 r., jedyny w Europie) prezentowane są m. in. zbiory związane z górnictwem i hutnictwem, nowoczesna multimedialna wystawa paleontologiczna oraz kolekcja samochodów ciężarowych Star  i taboru przemysłowej kolei wąskotorowej.

8. Odsłonięcie geologiczne w Starachowicach - pomnik przyrody, ściana skalna zbudowana z piaskowców dolnojurajskich o długości 400 m. i wysokości 4-8 m.

9. Kopalnie rud żelaza w okolicach Tychowa - kopalnie pasa tychowskiego eksploatowane były, głównie odkrywkowo, w XIX i 1. poł. XX w. Pozostały po nich zarośnięte wyrobiska.

10. Dwór w Mircu - właściwie modrzewiowa willa wzniesiona w 2. poł. XIX w. w miejscu starszego dworku, należącego do Jadwigi i Józefa Prendowskich, bohaterów powstania styczniowego. Przy niej spichlerz z 1. poł. XIX w. oraz pozostałości starego parku z pomnikowymi drzewami. W pobliżu kościół pw. św. Leonarda z połowy XIX w.

11. Pomnik Legionu Puławskiego w Pakosławiu -  poświęcony pamięci poległych żołnierzy Legionu Puławskiego walczących po stronie rosyjskiej z wojskami niemieckimi w maju i czerwcu 1915 r. pod Pakosławiem. Ślady po pociskach na pomniku są pamiątką po II wojnie światowej.

12. Zabytkowy park w Pakosławiu - park podworski z wiekowymi drzewami (pomniki przyrody). W pobliżu (kilkaset metrów na zachód) obszar Natura 2000 Pakosław ponad 500 ha torfowisk o ogromnych walorach przyrodniczych.

13 Cmentarze na wzgórzu św. Leonarda w Iłży - stary cmentarz z nagrobkami od 1. poł. XIXw. oraz Cmentarz Mauzoleum poległych na Ziemi Iłżeckiej.

14. Iłża -  miasteczko o długiej i bogatej historii położone w malowniczej dolinie rzeki Iłżanki, od XII wieku do 1789 r. własność biskupów krakowskich, prawa miejskie prawdopodobnie od 1239 r. Liczne zabytki: m. in. pozostałości murów miejskich, renesansowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP z 1603 r., gotycki kościółek św. Ducha z 1448 r. i budynek poszpitalny z XVIII w. (obecnie Muzeum Regionalne), unikatowej konstrukcji piec garncarski z ok. 1840 r. (przy ul. Wójtowskiej), kirkut cmentarz żydowski z XIX w. o powierzchni prawie 1,5 ha i inne.

15. Ruiny zamku biskupów krakowskich w Iłży - wzniesiony na początku XIV w. jako gotycka warownia, został przebudowany w wiekach XVI i XVII w renesansową rezydencję z bastejowymi fortyfikacjami. Zniszczony w czasie Potopu Szwedzkiego, odbudowany, spłonął na pocz. XIX w. i odtąd w ruinie.

16.  Kopiec Tatarski - grodzisko z XII w. w miejscu pierwotnej lokalizacji Iłży.

Powiat Starachowicki - Autor: Michał Surma, Przewodnik PTTK