Powstanie styczniowe na terenie gminy Pawłów

Gminna Biblioteka Publiczna im. Michała Basy w Pawłowie przy współpracy ze Stowarzyszeniem Miłośników Pokrzywnicy i Doliny Pokrzywianki, 24 stycznia zorganizowała wieczór historyczny "Powstanie Styczniowe na terenie gminy Pawłów".

Gości przywitała Anna Michta, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej im. Michała Basy w Pawłowie, a spotkanie prowadził Grzegorz Bernaciak, regionalista, kustosz Izby Tradycji w Brodach, któremu asystowały dwie osoby w strojach tamtego okresu: Jadwiga Rafalska-Kawalec regionalistka , właścicielka Ojczystego Zakątka w Jagodnem i Andrzej Jacek Tarnowski przedstawiciel Staropolskiego Towarzystwa Przyrodniczo-Leśnego "Kotyzka" w Starachowicach w stroju strzelca. Zaś Jadwiga Rafalska-Kawalec wystąpiła w czarnej sukni - modzie żałobnej - formie protestu i narzędzia sprzeciwu kobiet wobec carskiego zaborcy w dobie powstania styczniowego. Przybliżyła postać Jadwigi Prendowskiej z domu Woyciechowska pochodzącej z Łomna, córki Kajetana Woyciechowskiego, właściciela majątku Łomno. Jadwiga Prendowska (ur. 1832 – zm. 1915) – kurierka oddziału Mariana Langiewicza, organizatorka Stowarzyszenia Niewiast w powiecie iłżeckim.

W gminie Pawłów doszło do wielu walk powstańczych. Pierwsza bitwa odbyła się 29.10.1863r. pod Jeziorkiem, która objęła miejscowości należące do gminy Pawłów: Grabków, Świętomarz, Radkowice, Tarczek. Następne starcie 20 stycznia 1864r. miało miejsce w tzw. Ostrych Górkach koło Radkowic.

Dramatyczna bitwa rozegrała się 19 kwietnia 1864r. w lasach Radkowic i Bronkowic, gdzie poległ w wieku 40 lat Józef Szamot, kapitan powstańców wraz z sześcioma innymi powstańcami. Groby poległych powstańców znajdują się na cmentarzu w Tarczku i Świętomarzy.

Największa koncentracja powstańczej kawalerii miała miejsce 14 i 15 grudnia1863 r. w majątku Kazimierza Kiniorskiego w Pokrzywnicy o której czytamy w "Pamiętnikach z roku 1863-1970" Władysława Zapałowskiego ps. "Płomień", który mieszkał w majątku teściów w Szeligach, a po powstaniu w Rzepinie i Grabkowie. Służył powstaniu jako kurier i zaopatrzeniowiec w broń, ubrania, mundury, był wysłannikiem do zadań specjalnych.

Spotkaniu towarzyszyła wystawa oryginalnej broni należącej do Grzegorza Bernaciaka oraz fotografii przedstawiającej majątek w Pokrzywnicy, gdzie podczas powstania styczniowego było największe zgrupowanie powstańczej kawalerii.

Opracowały Anna Michta i Ewa Czajkowska