Nasze rezerwaty przyrody

Na terenie województwa świętokrzyskiego znajduje się kilkadziesiąt rezerwatów przyrody. Gdzie są najbliższe, co warto w nich zobaczyć.
Rezerwat przyrody to obszarowa forma ochrony przyrody w Polsce. Podobne pod względem funkcji tereny chronione powoływane są też w wielu innych krajach na świecie. Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być całość przyrody lub szczególne jej składniki, w tym fauna, flora, biota grzybów oraz twory przyrody nieożywionej. Cały obszar rezerwatu albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub ochronie krajobrazowej.

Powiat starachowicki i część kieleckiego
Rezerwat „Góra Jeleniowska”
Pow. 15,56 ha, utworzony w 1997 r. Miejscowość Jeleniów, gm. Nowa Słupia. Dojście znakowanym szlakiem koloru czerwonego: Trzcianka PKS - Kobyla Góra - Paprocice - Góra Jeleniowska (6 km) - Szczytniak - Truskolaska - Gołoszyce PKS. Cel ochrony: Zachowanie wychodni górnokambryjskich gruboławicowych piaskowców kwarcytowych w formie ostańcowych skałek, rozwalisk skalnych, terasów krioplancyjnych z rumowiskami skalnymi typu gołoborzy oraz naturalnego zbiorowiska Dentario Glandulosae Fagetum.
Na Górze Jeleniowskiej obok pozostałości gołoborzy występują pojedyncze skałki, niektóre dochodzące wysokością do 5 metrów.

Rezerwat „Rosochacz”
Pow. 30,44 ha, utworzony w 1997 r. Miejscowość Lubienia, gm. Brody. Cel ochrony: zachowanie ze względów dydaktycznych i naukowych naturalnych, wielogatunkowych drzewostanów porastających bagienne źródliska rzeki Świętojanki.
Na terenie rezerwatu znajduje się ścieżka przyrodniczo-leśna o długości 2 km. Wzdłuż trasy umieszczonych jest 29 stanowisk edukacyjnych w postaci tablic z opisem roślin chronionych lub zagrożonych wyginięciem. Gatunkiem dominującym jest olsza i sosna.

Rezerwat „Wąwóz w skałach”
Pow. 3,18 ha, utworzony w 1994 r. Miejscowość Skały, gm.: Nowa Słupia, Waśniów. Dojście znakowanym szlakiem koloru niebieskiego: Nowa Słupia PKS - Stara Słupia - Grzegorzowice - Skała (8 km) - Pokrzywianka Dolna - Włochy - Kałków Godów PKS (17 km). Cel ochrony: Zachowanie odsłonięć dolomitów środkowodewońskich”. Rezerwat obejmuje wychodnie dolomitów środkowodewońskich w głębokim wąwozie, którego dnem płynie strumień będący dopływem rzeczki Dobruchny. Dolomity mające kolor szary, ciemnoszary lub brązowoszary odsłaniają się w wysokich i stromych ścianach.

Rezerwat „Skały pod Adamowem”
Pow. 8,98 ha, utworzony w 1995 r. Miejscowość Adamów, gm. Brody. Cel ochrony: Zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych wychodni piaskowców dolnojurajskich.
Teren rezerwatu pokryty jest lasem mieszanym z udziałem sosny, dębu i świerka w wieku około 150 lat. Na stoku zbocza odsłaniają się na przestrzeni około 1 kilometra skałki piaskowcowe przybierające ciekawe kształty. Na skutek procesów wietrzenia piaskowca o różnej twardości powstały progi skalne, nisze i okapy. Na skałach rosną - w niektórych miejscach tworząc kaskady - różne gatunki paproci.

Rezerwat „Skały w Krynkach”
Pow. 25,10 ha, utworzony w 1997 r. Miejscowość Krynki, gm. Brody. Cel ochrony: Zachowanie naturalnych odsłonięć piaskowców dolnotriasowych.
W rezerwacie występuje duża grupa skał piaskowcowych o oryginalnych kształtach, są tu urwiska, progi skalne, grzyby i kazalnice. Największa skała w kształcie grzyba ma wysokość 2,5 metra, a średnica kapelusza wynosi około 5 metrów. Górne powierzchnie tych skał są prawie poziome. Na północ od grupy skał znajduje się mocno zarośnięty wąwóz, w którym na długości około 150 metrów odsłaniają się piaskowce.

Rezerwat „Góra Sieradowska”
Pow. 197,67 ha, utworzony w 1995 r. Dojście znakowanym szlakiem turystycznym koloru niebieskiego z Bodzentyna - 4 km. Cel ochrony: Zachowanie naturalnych wielogatunkowych zbiorowisk leśnych.
Rezerwat składa się z dwóch części kompleksu leśnego położonego nad rzeką Świśliną rozdzielonymi gruntami wsi Siekierno. Lasy rezerwatu obejmują wzniesienia z których najwyższe to góra Sieradowska (390 m nmp). Na skraju rezerwatu znajduje się krzyż upamiętniający pobyt w tym miejscu oddziału partyzanckiego „Jędrusiów”, nieco dalej na polu płyta z cytatem z „Dzienników” Stefana Żeromskiego.

Rezerwat „Wykus”
Pow. 53,01 ha, utworzony w 1978 r. Dojście znakowanymi szlakami turystycznymi koloru: niebieskiego: z Wąchocka - 10 km, z Bodzentyna - 10 km; zielonego: ze Skarżyska Zach. PKP - 20 km; czarnym: ze Starachowic - 9 km.
Cel ochrony: Zachowanie naturalnych wielogatunkowych zbiorowisk leśnych”. Rezerwat położony jest na zachodnim zboczu wzniesienia Wykus (326 m npm) w głębi wschodniej części leśnego kompleksu Puszczy Świętokrzyskiej w widłach rzeki Lubianki i jej dopływu. W runie występuje wiele roślin chronionych m.in. wawrzynek wilczełyko i widłaki. Uroczysko leśne Wykus to miejsce związane z pobytem i walkami oddziałów partyzanckich w czasie II wojny światowej. W najbliższej okolicy znajduje się kilka partyzanckich mogił.

Rezerwat „Kamień Michnowski”
Rezerwat częściowy, pow. 10,50 ha, utworzony w 1978 r. Miejscowość Michniów, gm. Bodzentyn. Dojście znakowanymi szlakami turystycznymi koloru niebieskiego: Suchedniów PKP - źródło „Burzący Stok” - Kamień Michniowski (10 km) [początek szlaku czarnego do kaplicy św. Barbary] - Michniów - Berezów PKP (15 km), czarnego: kaplica św. Barbary (Barbarka) - Kamień Michniowski (2 km) [połączenie ze szlakiem niebieskim].
Cel ochrony: Zachowanie naturalnych wielogatunkowych zbiorowisk leśnych oraz wychodni skał piaskowca triasowgo z ciekawą roślinnością naskalną.

Powiat konecki
Rezerwat „Góra Krasna”
Pow. 413,02 ha, utworzony 2004 r. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnego odcinka rzeki Krasna i fragmentu jej doliny z występującymi cennymi zbiorowiskami roślinnymi oraz chronionymi i rzadkimi gatunkami zwierząt, głównie ptaków.
Rezerwat obejmuje łąki, lasy, mokradła i wody na terenie gmin: Mniów, Stąporków i Zagnańsk. Jest to największy rezerwat przyrody na terenie województwa świętokrzyskiego.

Rezerwat „Gagaty Sołtykowskie”
Pow. 13,33 ha, utworzony w 1997 r. Miejscowość Wólka Plebańska, gm. Stąporków. Cel ochrony: Zachowanie odsłonięć skał dolnojurajskich zawierających ważne okazy mineralogiczne, paleontologiczne a także różnorodne formy syderytu.
Rezerwat obejmuje teren byłej kopalni odkrywkowej glin ceramicznych wykorzystywanych w przeszłości do wyrobu cegły. W wyrobisku występują dolnojurajskie iły i mułki z wkładkami piaskowców, które mają cechy typowe dla osadów koryta rzecznego. Aktualnie gagaty nie występują na powierzchni w tym rejonie. Na terenie obecnego rezerwatu odkryto tropy dinozaurów, utrwalone na powierzchni piaskowca.

Rezerwat „Piekiełko Szkuckie”
Pow. 2,50 ha, utworzony w 1995 r. miejscowość Szkucin, gm. Ruda Maleniecka. Cel ochrony: Zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnych form skałkowych zbudowanych ze zlepieńców dolnojurajskich oraz licznych pomnikowych dębów i sosen.
Rezerwat znajduje się na terenie niewielkiego, zalesionego wzniesienia, na którego szczycie znajduje się kilkanaście skałek tworzących od strony południowej pionowe ściany, mocno wyerodowane. W sąsiedztwie skałek rośnie kilkanaście pomnikowych sosen i dębów w wieku około 150 lat.

Powiat skarżyski
Rezerwat „Świnia Góra”
Rezerwat ścisły, pow. 50,78 ha, utworzony w 1953 r. Najbliższa miejscowość Kucembów, gm. Bliżyn. Dojście znakowanym szlakiem turystycznym koloru zielonego: Zagnańsk PKP - dąb „Bartek” - Janaszów PKS - rezerwat „Świnia Góra” (12 km) - rezerwat „Dalejów” - pomnik przyrody „Brama Piekielna” - pomnik przyrody „Piekło Dalejowskie” - Bliżyn PKP, PKS (26 km). Cel ochrony: Zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu z naturalnymi i charakterystycznymi dla regionu Gór Świętokrzyskich typami drzewostanów mieszanych. Także i teraz spotkać można pojedyncze modrzewie i jodły w wieku ponad 200 lat. Jest także jeden okaz cisa w wieku ok. 100 lat.

Rezerwat „Ciechostowice”
Rezerwat częściowy, pow. 7,43 ha, utworzony w 1953 r. Miejscowość Mroczków, gm. Bliżyn. Cel ochrony: Zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu mieszanego z udziałem modrzewia polskiego występującego tu w różnych stadiach rozwoju, wskutek czego wytworzyły się szczególnie korzystne warunki do badań naukowych.
Modrzew polski odkryty został przez profesora Mariana Raciborskiego i był przedmiotem jego badań naukowych. Modrzew polski różni się od europejskiego budową kwiatów, łuski szyszek zagięte są ku środkowi, inna też jest budowa korony, mniej jest konarów i gałązek.

Rezerwat „Dalejów”
Pow. 86,76 ha, utworzony w 1978 r. Miejscowość Jastrzębie, gm. Bliżyn. Cel ochrony: Zachowanie naturalnych wielogatunkowych drzewostanów z dużym udziałem modrzewia polskiego. Rezerwat leży w głębi kompleksu leśnego Puszczy Świętokrzyskiej. Na terenie rezerwatu zachowały się ślady robót górniczych z różnych okresów wydobywania tu rud żelaza.

Opracowanie na podstawie materiałów z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody